Sanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara Vahini
Notification Show More
Font ResizerAa
  • Home
  • Class 12
  • Class 11
  • Class 10
  • Class 9
  • Class 8
  • Class 7
  • Class 6
  • Class 1-5
  • Grammar
    • Hindi Grammar
    • English Grammar
    • Sanskrit Vyakaran
  • Free Notes
Reading: NCERT Solutions Class 8 Sanskrit Chapter 2 बिलसस्य वाणी न कदापि मे श्रुता
Share
Sanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara Vahini
Font ResizerAa
  • Home
  • Class 12
  • Class 11
  • Class 10
  • Class 9
  • Class 8
  • Class 7
  • Class 6
  • Class 1-5
  • Grammar
  • Free Notes
Search Class notes, paper ,important question..
  • Classes
    • Class 12
    • Class 11
    • Class 10
    • Class 9
    • Class 8
  • Grammar
    • English Grammar
    • Hindi Vyakaran
    • Sanskrit Vyakaran
  • Latest News
Have an existing account? Sign In
Follow US
© 2022 Foxiz News Network. Ruby Design Company. All Rights Reserved.
Sanskrit Dhara Vahini > Class 8 > Class 8 Sanskrit > NCERT Solutions Class 8 Sanskrit Chapter 2 बिलसस्य वाणी न कदापि मे श्रुता
Class 8Class 8 Sanskrit

NCERT Solutions Class 8 Sanskrit Chapter 2 बिलसस्य वाणी न कदापि मे श्रुता

Share
8 Min Read
SHARE

Class 8 Sanskrit Chapter 2 बिलस्य वाणी न कदापि मे श्रुता Hindi Translation

Class 8 Sanskrit Chapter 2

NCERT Solutions for Class 8 Sanskrit Ruchira Chapter 2 बिलस्य वाणी न कदापि मे श्रुता Questions and Answer were Soloved by Experts Teachers. Class 8 Sanskrit Chapter 2 बिलस्य वाणी न कदापि मे श्रुता/Sanskrit Class 8 Chapter 2 Hindi Translation/kaksha 8 Chapter 2 Questions and Answer

Contents
Class 8 Sanskrit Chapter 2 बिलस्य वाणी न कदापि मे श्रुता Hindi Translation Ncert Solution for Class 8 Sanskrit Ruchira Chapter 2 Questions and Answer

पाठ-परिचय और हिंदी अनुवाद

पाठ-परिचय– प्रस्तुत पाठ संस्कृत के प्रसिद्ध कथाग्रन्थ ‘पञ्चतन्त्रम्’ के तृतीय तन्त्र ‘काकोलूकीयम्’ से संकलित है। पञ्चतन्त्र के मूल लेखक विष्णु शर्मा हैं। इसमें पाँच खण्ड हैं जिन्हें ‘तन्त्र’ कहा गया है। इनमें गद्य-पद्य रूप में कथाएँ दी गयी हैं जिनके पात्र मुख्यतः पशु-पक्षी हैं।

हिन्दी अनुवाद– किसी वन में खरनखर नामक सिंह रहता था। उसने किसी समय इधर-उधर घूमते हुए भूख से व्याकुल होकर कुछ भी भोजन (आहार) प्राप्त नहीं किया। इसके बाद सूर्यास्त के समय (सायंकाल) एक विशाल गुफा को देखकर उसने सोचा- “निश्चय ही इस गुफा में रात को कोई भी जीव आता है। इसलिए यहीं पर छिपकर मैं बैठ जाता हूँ।”

इसी बीच में गुफा का स्वामी दधिपुच्छ नामक गीदड़ आ गया। और वह जैसे ही देखता है कि तभी उसे शेर के पैरों के चिह्न गुफा के अन्दर प्रवेश करते हुए दिखाई दिए और बाहर आते हुए नहीं। गीदड़ ने सोचा ” अहो ! मैं तो नष्ट हो गया (मर गया) हूँ। अवश्य ही इस गुफा में शेर है, ऐसा मैं सोच रहा हूँ। इसलिए अब मैं क्या करूँ?” इस प्रकार विचार करके वह दूर स्थित होकर आवाज करने लगा -” हे गुफा ! हे गुफा ! क्या तुम्हें याद नहीं है। कि मेरे द्वारा तुम्हारे साथ शर्त की गई थी कि जब मैं बाहर से वापस आऊँगा, तब तुम मुझे बुलाओगी? यदि तुम मुझे नहीं बुलाओगी तो मैं दूसरी गुफा में चला जाऊँगा।”

Class 8 Sanskrit Chapter 2

श्लोक का भावार्थ – डरे हुए मन वाले के हाथ-पैर आदि से सम्बन्धित क्रियाएँ रुक जाती हैं, उसकी वाणी भी रुक जाती है और उसके शरीर में कम्पन भी अधिक होने लगता है। अर्थात् भयभीत प्राणी की स्थिति देखकर ही उसके भय का पता चल जाता है।

sanskrit dhara vahini

इसलिए मैं इसका (गीदड़ का) आह्वान करता हूँ। इस प्रकार वह (गुफा) में प्रवेश करके मेरा भोजनयोग्य (पदार्थ) हो जायेगा। इस प्रकार विचार करके शेर ने एकाएक गीदड़ का आह्वान किया। शेर की उच्च गर्जना की प्रतिध्वनि के द्वारा उस गुफा ने उच्च स्वर से गीदड़ का आह्वान किया। इससे अन्य पशु भी भयभीत हो गये। गीदड़ भी वहाँ से दूर भागता हुआ यह पढ़ने लगा—

श्लोक का भावार्थ– नहीं आए हुए कष्ट का जो पहले ही निराकरण करता है वह सुशोभित (सकुशल) होता है, जो नहीं आए हुए कष्ट का निराकरण नहीं करता है वह चिन्तनीय होता है। इस वन में रहते हुए मेरा बुढ़ापा आ गया है किन्तु मैंने बिल (गुफा) की वाणी कभी नहीं सुनी।

Ncert Solution for Class 8 Sanskrit Ruchira Chapter 2 Questions and Answer

प्रश्नः 1. उच्चारणं कुरुत-

कस्मिंश्चित्, विचिन्त्य, साध्विदम्, क्षुधार्तः, एतच्छ्रुत्वा, भयसन्त्रस्तमनसाम्, सिंहपदपद्धतिः, समाह्वानम्, प्रतिध्वनिः।

प्रश्न 2. एकपदेन उत्तरं लिखत

(क) सिंहस्य नाम किम्?

उत्तरम् – खरनखरः ।

(ख) गुहायाः स्वामी कः आसीत्?

उत्तर- शृगालः ।

(ग) सिंहः कस्मिन् समये गुहायाः समीपे आगतः ? उत्तर-सूर्यास्तसमये ।

(घ) हस्तपादादिकाः क्रियाः केषां न प्रवर्तन्ते?

उत्तर- -भयसन्त्रस्तमनसाम् ।

(ङ) गुहा केन प्रतिध्वनिता?

उत्तर- सिंहेन ।

प्रश्न 3. पूर्णवाक्येन उत्तरत

(क) खरनखरः कुत्र प्रतिवसति स्म ?

उत्तरम् -खरनखरः कस्मिंश्चित् वने प्रतिवसति स्म ।

(ख) महतीं गुहां दृष्ट्वा सिंहः किम् अचिन्तयत् ?

उत्तरम् – सिंह: अचिन्तयत्-“नूनम् एतस्यां गुहायां रात्रो कोऽपि जीवः आगच्छति। अतः अत्रैव निगूढो भूत्वा तिष्ठामि।”

(ग) शृगालः किम् अचिन्तयत् ?

उत्तरम्-शृगालः अचिन्तयत्-“अहो विनष्टोऽस्मि । नूनम् अस्मिन् बिले सिंहः अस्तीति तर्कयामि । तत् किं करवाणि?”

(घ) शृगालः कुत्र पलायितः ?

उत्तरम् – शृगाल: दूरं पलायितः ।

(ङ) गुहासमीपमागत्य शृगालः किं पश्यति?

उत्तरम् – गुहासमीपमागत्य शृगालः पश्यति यत् “सिंहपदपद्धतिः गुहायां प्रविष्टाः दृश्यते, न च बहिरागताः।”

(च) कः शोभते?

उत्तरम्-य: अनागतं कुरुते सः शोभते ।

प्रश्न 4. रेखांकितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत

(क) क्षुधार्तः सिंहः कुत्रापि आहारं न प्राप्तवान् ?

(ख) दधिपुच्छः नाम शृगालः गुहाया: स्वामी आसीत् ।

(ग) एषा गुहा स्वामिनः सदा आह्वानं करोति

(घ) भयसन्त्रस्तमनसां हस्तपादादिकाः क्रियाः न प्रवर्तन्ते

(ङ) आह्वानेन शृगालः बिले प्रविश्य सिंहस्य भोज्यं भविष्यति ।

उत्तरम् – प्रश्ननिर्माणम्

(क) कीदृशः सिंहः कुत्रापि आहारं न प्राप्तवान्?

(ख) किम् नाम शृगालः गुहायाः स्वामी, आसीत्?

(ग) एषा गुहा कस्य सदा आह्वानं करोति ?

(घ) भयसन्त्रस्तमनसां काः क्रियाः न प्रवर्तन्ते ?

(ङ) आह्वानेन शृगालः कुत्र प्रविश्य सिंहस्य भोज्यं भविष्यति ?

प्रश्न 5. घटनाक्रमानुसारं वाक्यानि लिखत

(क) गुहाया: स्वामी दधिपुच्छः नाम शृगालः समागच्छत् ।

(ख) सिंह: एकां महतीं गुहाम् अपश्यत्

(ग) परिभ्रमन् सिंहः क्षुधार्तो जातः ।

(घ) दूरस्थः शृगालः रवं कर्त्तुमारब्धः ।

(ङ) सिंह: शृगालस्य आह्वानमकरोत् ।

(च) दूरं पलायमानः शृगालः श्लोकमपठत्

(छ) गुहायां कोऽपि अस्ति इति शृगालस्य विचारः ।

उत्तरम् –

(i) (ग) परिभ्रमन् सिंहः क्षुधार्तो जातः ।

(ii) (ख) सिंह: एकां महतीं गुहाम् अपश्यत् ।

(iii) (क) गुहाया: स्वामी दधिपुच्छः नाम शृगालः समागच्छत्।

(iv) (छ) गुहायां कोऽपि अस्ति इति शृगालस्य विचारः ।

(v) (घ) दूरस्थ: शृगालः रवं कर्त्तुमारब्धः

(vi) (ङ) सिंहः शृगालस्य आह्वानमकरोत् ।

(vii) (च) दूरं पलायमानः शृगालः श्लोकमपठत् ।

प्रश्न 6. यथानिर्देशमुत्तरत

(क) ‘एकां महतीं गुहां दृष्ट्वा सः अचिन्तयत्’ अस्मिन् वाक्ये कति विशेषणपदानि, संख्यया सह पदानि अपि लिखत?

(ख) तदहम् अस्य आह्वानं करोमि- -अत्र ‘अहम्’ इति पदं कस्मै प्रयुक्तम् ?

(ग) ‘यदि त्वं मां न आह्वयसि’ अस्मिन् वाक्ये कर्तृपदं

किम् ?

(घ) ‘सिंहपदपद्धतिः गुहायां प्रविष्टा दृश्यते’ अस्मिन्

वाक्ये क्रियापदं किम् ?

(ङ) ‘वनेऽत्र संस्थस्य समागता जरा’ अस्मिन् वाक्ये

अव्ययपदं किम् ?

उत्तराणि- (क) अस्मिन् वाक्ये द्वे विशेषणपदे स्तः- एकाम्, महतीम् ।

(ख) अत्र ‘अहम्’ इति पदं सिंहाय प्रयुक्तम् ।

(ग) अत्र ‘त्वम्’ इति कर्तृपदम् ।

(घ) अत्र ‘दृश्यते’ इति क्रियापदम् ।

(ङ) अस्मिन् वाक्ये ‘अत्र’ इति अव्ययपदम्।

प्रश्न 7. मञ्जूषातः अव्ययपदानि चित्वा रिक्त स्थानानि पूरयत।

( कश्चन, दूरे, नीचैः, यदा, तदा,यदि, तर्हि,परम्,च,सहसा)

उत्तरम् – एकस्मिन् वने कश्चन व्याधः जालं विस्तीर्यं दूरे स्थितः । क्रमशः आकाशात् सपरिवार: कपोतराजः नीचैः आगच्छत् । यदा कपोताः तण्डुलान् अपश्यन् तदा तेषां लोभो जातः । परं राजा सहमतः नासीत् । तस्य युक्तिः आसीत् यदि वने कोऽपि मनुष्यः नास्ति तर्हि कुतः तण्डुलानाम् सम्भवः । राज्ञः उपदेशम् अस्वीकृत्य कपोताः तण्डुलान् खादितुं प्रवृत्ताः जाले च निपतिताः । अतः उक्तम् ‘सहसा विदधीत न क्रियाम्’ ।

SHABD RUPANI

Class 8 Sanskrit Chapter 2
Class 8 Sanskrit Chapter 2

Class 8 Sanskrit Chapter 3 Hindi Translation

You Might Also Like

NCERT Solutions Class 8 Sanskrit Chapter 1 सुभाषितानि

Class 8 Sanskrit Chapter 9 सप्तभगिन्यः

Class 8th English chapter 3 Glimpses of the past Question and Answer

RBSC Class 8 Sanskrit Book solution

NCERT Solutions Class 8 Sanskrit Chapter 3 डिजीभारतम् Hindi Translation

TAGGED:class 8 sanskrit chapter 2Class 8 sanskrit Chapter 2 Questions and AnswerNCERT Class 8 Chapter 2 Bilsya Vaani kadapi n shrutaNCERT Class 8 Sanskrit Chapter 2Sanskrit Class 8 Chapter 2 Hindi anuvad
Share This Article
Facebook Whatsapp Whatsapp LinkedIn Telegram Email Copy Link
Previous Article Subhaashitani NCERT Solutions Class 8 Sanskrit Chapter 1 सुभाषितानि
Next Article डिजीभारतम्-Summary-Notes-Class-8-Sanskrit-Chapter-3 NCERT Solutions Class 8 Sanskrit Chapter 3 डिजीभारतम् Hindi Translation

Follow US

Find US on Social Medias
2.7k Like
547 Follow
1.9k Subscribe
1.2k Follow
Also Read
RRB NTPC Admit Card 2025

RRB NTPC Admit Card 2025: Sarkari Result Link, Release Date, Official Download & CBT 1 Details

RBSE Class 10 download 5 years old paper
राजस्थान बोर्ड कक्षा 11वी की अर्धवार्षिक परीक्षा का टाइम टेबल जारी 2024, RBSE 11th Class Time Table 2024: यहां से डाउनलोड करें
RBSE Class 11th Time Table Download 2024,जिलेवार कक्षा 11वीं वार्षिक परीक्षा समय सारणी डाउनलोड करें-
NEET MDS Results 2024 Download Check scorecard, नीट एमडीएस का रिजल्ट इस तारीख को होगा जारी

Find Us on Socials

Follow US
© SanskritDharaVahni. All Rights Reserved.
  • Home
  • NCERT Books
  • Half Yearly Exam
  • Syllabus
  • Web Story
  • Latest News
adbanner
AdBlock Detected
Our site is an advertising supported site. Please whitelist to support our site.
Okay, I'll Whitelist
Welcome Back!

Sign in to your account