Sanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara Vahini
Notification Show More
Font ResizerAa
  • Home
  • Class 12
  • Class 11
  • Class 10
  • Class 9
  • Class 8
  • Class 7
  • Class 6
  • Class 1-5
  • Grammar
    • Hindi Grammar
    • English Grammar
    • Sanskrit Vyakaran
  • Free Notes
Reading: संस्कृत कक्षा 9 शेमुषी पाठ 8 जटायो शौर्यम् हिन्दी अनुवाद
Share
Sanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara Vahini
Font ResizerAa
  • Home
  • Class 12
  • Class 11
  • Class 10
  • Class 9
  • Class 8
  • Class 7
  • Class 6
  • Class 1-5
  • Grammar
  • Free Notes
Search Class notes, paper ,important question..
  • Classes
    • Class 12
    • Class 11
    • Class 10
    • Class 9
    • Class 8
  • Grammar
    • English Grammar
    • Hindi Vyakaran
    • Sanskrit Vyakaran
  • Latest News
Have an existing account? Sign In
Follow US
© 2022 Foxiz News Network. Ruby Design Company. All Rights Reserved.
Sanskrit Dhara Vahini > Class 9 > Class 9 Sanskrit > संस्कृत कक्षा 9 शेमुषी पाठ 8 जटायो शौर्यम् हिन्दी अनुवाद
Class 9Class 9 Sanskrit

संस्कृत कक्षा 9 शेमुषी पाठ 8 जटायो शौर्यम् हिन्दी अनुवाद

Share
10 Min Read
SHARE

Sanskrit Class 9 Shemushi Chapter 8 जटायो शौर्यम् Hindi & English Translation 2023-24

जटायो शौर्यम्
Class 9 Sanskrit Chapter 8 Hindi Translation

जटायो शौर्यम् – यह पाठ आदिकवि वाल्मीकि प्रणीत रामायणम् के अरण्यकाण्ड से लिया गया है। इसमें रावण और जटायु के मध्य युद्ध का वर्णन किया गया है। पंचवटी जंगल में सीता का करूण विलाप सुनकर पक्षीराज जटायु उनकी रक्षा के लिए दौड़े। महाबली जटायु अपने तीखे नखों तथा पंजों से रावण के शरीर में अनेक घाव कर देते हैं तथा रावण को शस्त्र हीन कर घायल कर देते हैं।

Contents
Sanskrit Class 9 Shemushi Chapter 8 जटायो शौर्यम् Hindi & English Translation 2023-24NCERT Solutions for Class 9th Sanskrit Chapter Questions Answers

सा तदा करुणा वाचो विलपन्ती सुदुःखिता। वनस्पतिगतं गृध्रं ददर्शायतलोचना ।

हिन्दी अनुवाद-तब उस बड़े-बड़े नेत्रों वाली, करुणामय वाणी से विलाप करती हुई अत्यन्त दुःखी सीताजी ने के वनों में स्थित जटायु नामक गिद्ध को देखा।

English translation-Then that big-eyed, deeply sorrowful Sitaji, who was lamenting with compassionate words, saw a vulture named Jatayu, situated in the forests.

जटायो पश्य मामार्य ह्रियमाणामनाथवत् । अनेन राक्षसेन्द्रेण करुणं पापकर्मणा ॥

हिन्दी अनुवाद- हे पूजनीय जटायु इस राक्षसराज (रावण) के द्वारा पापकर्म से अनाथ के समान अपहरण करके ले जाई जाती हुई, शोकग्रस्त मुझे (सीता को) देखो।

English Translation- O venerable Jatayu, look at me (Sita), sorrowful, abducted and carried away like an orphan by this demon king (Ravana).

तं शब्दमवसुप्तस्तु जटायुरथ शुश्रुवे । निरीक्ष्य रावणं क्षिप्रं वैदेहीँ च ददर्श सः ॥

हिन्दी अनुवाद-इसके बाद (सीता द्वारा आवाज दिये जाने पर) अल्प निद्रा में सोए हुए जटायु ने सीताजी के उन करुण शब्दों को सुना और उसने रावण को देखकर शीघ्र ही सीताजी को भी देखा.

English translation-After this (on being called by Sita), Jatayu, who was sleeping in a short sleep, heard those compassionate words of Sitaji and soon after seeing Ravana, he also saw Sitaji.

ततः पर्वतशृङ्गाभस्तीक्ष्णतुण्डः खगोत्तमः । वनस्पतिगतः श्रीमान्व्याजहार शुभां गिरम् ॥

हिन्दी अनुवाद- उसके बाद पर्वत के शिखर के समान कान्ति वाले, तीक्ष्ण (कठोर) चोंच वाले, पक्षियों में श्रेष्ठ जनसमूह में रहने वाले, शोभासम्पन्न (जययु) ने ये शुभवचन कहे।

English translation – After that, the one who is shining like the peak of the mountain, having sharp (hard) beak, living in the best group of birds, the one who is beautiful (Jayayu) said these auspicious words.

निवर्तय मतिं नीचां परदाराभिमर्शनात् । न तत्समाचरेद्धीरो यत्परोऽस्य विगर्हयेत् ॥

हिन्दी अनुवाद- (हे रावण !) पराई स्त्री के स्पर्श से नीच बनी हुई अपनी दुष्ट बुद्धि (दुष्कर्म) को रोको योंकि विवेकी मनुष्य को उस प्रकार का आचरण (दुराचार) नहीं करना चाहिए जिसकी दूसरे लोग निन्दा करते हैं।

English translation – (O Ravana!) Stop your evil mind (misdeeds) which has become despicable by the touch of a stranger’s woman, because a wise man should not behave (misbehavior) in such a way that others condemn.

वृद्धोऽहं त्वं युवा धन्वी सरथः कवची शरी । न चाप्यादाय कुशली वैदेहीं मे गमिष्यसि ॥

हिन्दी अनुवाद – (हे रावण) में वृद्ध हूँ और तुम युवा, धनुर्धर, रथसहित, कवच धारण किये हुए तथा बाणों से युक्त हो। तो भी मेरे रहते हुए तुम सकुशल सीताजी को लेकर नहीं जा सकते हो।

English translation – (O Ravana) I am old and you are young, archer, with a chariot, wearing armor and equipped with arrows. Even then, while I am alive, you cannot take Sitaji safely.

तस्य तीक्ष्णनखाभ्यां तु चरणाभ्यां महाबलः । चकार बहुधा गात्रे व्रणान्पतगसत्तमः ॥

हिन्दी अनुवाद-महान् बलशाली पक्षिराज जटायु ने अपने तीक्ष्ण नाखूनों वाले पंजों से उस रावण के शरीर अनेक प्रकार से प्रहारजनित घाव कर दिए।

English translation – The great mighty bird king Jatayu with his sharp-nailed claws inflicted wounds on that Ravana’s body in many ways.

स भग्नधन्वा विरथो हताश्वो हतसारथिः । अङ्केनादाय वैदेहीं पपात भुवि रावणः ॥

हिन्दी-अनुवाद- (जटायु के प्रहारों से) वह टूटे हुए धनुष वाला, टूटे हुए रथ वाला, मारे गए घोड़ों तथा मारे गए रथि वाला रावण सीता को गोद में लेकर पृथ्वी पर गिर पड़ा।

English translation – Ravana with his broken bow, broken chariot, slain horses and slain chariot fell on the earth with Sita in his arms.

संपरिष्वज्य वैदेहीं वामेनाङ्केन रावणः । _तलेनाभिजघानाशु जटायु क्रोधमूर्च्छितः ॥

हिन्दी अनुवाद- (जटायु के प्रहारों से घायल होने के कारण) क्रोध से मूर्च्छित हुए रावण ने सीता की बाईं भु पकड़कर शीघ्र ही जटायु को थप्पड़ (प्राणघातक प्रहार करके) मार डाला।

English translation-(Because of being injured by Jatayu’s attacks) Ravana, unconscious of anger, quickly slapped Jatayu (with a fatal blow) by holding Sita’s left arm.

जटायुस्तमतिक्रम्य तुण्डेनास्य खगाधिपः । वामबाहून्दश तदा व्यपाहरदरिन्दमः ॥

हिन्दी अनुवाद-शत्रुओं का विनाश करने वाले, पक्षिराज जटायु ने तब (रावण द्वारा प्राणघातक आक्रमण करने पर) अपनी चोंच से उस रावण पर आक्रमण करके उसकी बाईं ओर की दसों भुजाओं को उखाड़ दिया। अर्थात् मरने से पूर्व जटायु ने अन्तिम सांस तक स्वामिभक्ति प्रदर्शित करते हुए रावण को भारी क्षति पहुँचाई.

English translation – The king of birds, Jatayu, the destroyer of enemies, then (on Ravana’s fatal attack) attacked Ravana with his beak and uprooted the ten arms on his left side. That is, before dying, Jatayu inflicted heavy damage on Ravana by showing devotion till his last breath.

NCERT Solutions for Class 9th Sanskrit Chapter Questions Answers

प्रश्न 1. एकपदेन उत्तर लिखत-

(क) आयतलोचना का अस्ति?

उत्तर सीता।

(ख) साकं ददर्श ?

उत्तर गृध्रम्।

(ग) खगोत्तमः कीदृशीं गिरं व्याजहार ?

उत्तर शुभाम्।

(घ) जटायु काभ्यां रावणस्य गात्रे व्रणं चकार ?

उत्तर तीक्ष्णनखाभ्यां चरणाभ्याम् ‌।

(ङ) अरिन्दमः खगाधिपः कति बाहून व्याहरत्?

उत्तर दश।

प्रश्न 2. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि संस्कृतभाषया लिखत-(अधोलिखित प्रश्नों के उत्तर संस्कृत भाषा में लिखिए )

(क) “जटायो ! पश्य” इति का बदति?(“जटायु देखो” ऐसा कौन कहती है?)

उत्तरम् -“जायो ! पश्य” इति वैदेही वदति ।(“जटायु देखो”-ऐसा सीता कहती है)

(ख) जटायुः रावणं किं कथयति? (जटायु रावण से क्या कहता है?)

उत्तरम् -” रावण परदाराभिमर्शनात् नो-मति निवर्तय” इति। (“रावण! पराई स्त्री के स्पर्श से दुष्ट बनी हुई दुर्बुद्धि को छोड़ो।”)

(ग) क्रोधवशात् रावणः किं कर्तुम् उद्यतः अभवत्? (क्रोध के कारण रावण क्या करने को तत्पर हो गया?)

उत्तरम् – क्रोधोन्मत्त रावण: जटायुं तलेन अभिजघान ।(क्रोध से पागल हुए रावण ने जटायु को थप्पड़ से ही मार डाला।) 

(घ) पतगेश्वरः रावणस्य कीदृशं चापं सशरं बभञ्ज? (पक्षिराज ने रावण के किस प्रकार के धनुष को बाण सहित तोड़ डाला?) 

उत्तरम् – पतगेश्वरः रावणस्य मुक्तामणि विभूषितं सशरं चापं बभञ्ज । (पक्षिराज ने रावण के मुक्तामणियों से सुसज्जित बाण सहित धनुष को तोड़ डाला ।) 

(ङ) जटायुः केन वामबाहुं दंशति? (जटायु किससे बायीं भुजा को काटता है?)

उत्तरम् – जटायुः तुण्डेन वामबाहुं दंशति । (जटायु चोंच से बायीं भुजा को काटता है।) 

प्रश्न 3. उदाहरणमनुसृत्य णिनि-प्रत्ययप्रयोगं कृत्वा पदानि रचयत-

(क)कवच+णिनिकवचिन्
(ख)शर+णिनिशरिन्
(ग)कुशल+णिनिकुशलिन्
(घ)धन+णिनिधनिन्
(ड़)दण्ड+णिनिदण्डिन्

(अ) रावणस्य जटायोश्च विशेषणानि सम्मिलितरूपेण लिखितानि तानि पृथक् पृथक् कृत्वा लिखत्।

युवा,सशर:,वृध्द:,हतश्व:,महाबल:,पतगसत्तम:,भग्नधन्वा,महागृध्र:,खगाधिप:,क्रोधमूर्च्छित:,पतगेश्वर:,सरथ:,कवची,शरी

रावण:जटायु:
सशर:महाबल:
हताश्व:पतगसत्तम:
भग्नधन्वामहागृध्र:
क्रोधमूर्च्छित:खगाधिप:
सरथ:पतगेश्वर:
कवचीशरी

प्रश्न 4. ‘क’ स्तम्भे लिखितानां पदानां पर्यायाः ‘ख’ स्तम्भे लिखिताः । तान् यथासमक्षं योजयत-

कख
कवचीकवचधारी
आशुशीघ्रम्
विरथ:रथविहीन:
पपातअपतत्
भुविपृथिव्याम्
पतगसत्तम:पक्षिश्रेष्ठ:

प्रश्न 5. अधोलिखितानां पदानां विलोमपदानि मञ्जूषायां दनेषु पदेषु चित्वा यथासमक्षं लिखत-

उतरपदिनिविलोमशब्दा:
(क)विलपन्तीहसन्ती
(ख)आर्यअनार्य
(ग)राक्षसेन्द्रेणदेवेन्द्रेण
(घ)पापकर्मणापुण्यकर्मणा
(ड़)क्षिप्रम्मन्दम्
(च)विगर्हयेत्प्रशंसेत्
(छ)वृध्द:युवा
(ज)वामेनदक्षिणेन
(झ)अतिक्रम्यअनतिक्रम्य

प्रश्न 6. ( अ ) अधोलिखितानि विशेषणपदानि प्रयुज्य संस्कृतवाक्यानि रचयत-

विशेषणम्वाक्यम्
शुभाम्स: शुभां कन्याम् अपश्यत्।
खगाधिप:खगाधिप: जटायु: शौर्यं प्रकटितवान्।
हतसारथिहतसारथि: सेनापति: भुवि अपतत्।
वामेनस: वामेन हस्तेन कार्यं करोति।
कवचीसंग्रामे कवची सैनिक: युध्दं करोति।

(आ) उदाहरणमनुसृत्य समस्तं पदं रचयत- 

(क) पंचानां वटानां समाहर:पंचवटी
(ख) सप्तानां पदानां समाहार:सप्तपदी
(ग) अष्टानां भुजानां समाहार:अष्टभुजी
(घ) चतुर्णां मुखानां समाहार:चतुर्मुखी

👉 इन्हें भी पढ़ें

  • सिकतासेतु पाठ 7 सोल्यूशन
  • लौहतुला पाठ 6 सोल्यूशन
  • भ्रान्तो: बाल पाठ 5 सोल्यूशन
  • सूक्तिमौक्तिकम् पाठ 4 सोल्यूशन
  • गोदोहनम् पाठ 3 सोल्यूशन

You Might Also Like

संस्कृत-कक्षा 9 शेमुषी पाठ 2 स्वर्णकाक: हिंदी अनुवाद

Class 9 Science chapter 1 हमारे आस-पास के पदार्थ Notes

NCERT Solutions for Class 9th Hindi Kshitij Chapter 1 दो बैलों की कथा

NCERT Class 9 Sanskrit Chapter 5 भ्रान्तो बाल: Hindi Translation

NCERT Solutions for Class 9th: पाठ 2 ल्हासा की ओर हिंदी

TAGGED:Class 9 Sanskrit Chapter 8 Hindi anuvadClass 9 Sanskrit Chapter Jatayu ShauryamClass 9 Sanskrit Chapter Jatayu Shauryam pdfClass 9 Sanskrit Jatayu Shauryam SolutionJatayu Shauryam Class 9th question answerSanskrit class 9 Shemushi Chapter 8 जटायो शौर्यम् Hindi & English TranslationSanskrit Class 9th chapter 8 pdfShemushi sanskrit Class 9th solutionजटायो शौर्यम्जटायो शौर्यम् Summary Notes class 9 Sanskrit Chapter 8
Share This Article
Facebook Whatsapp Whatsapp LinkedIn Telegram Email Copy Link
Previous Article Affiliate Marketing Affiliate Marketing 2023 मे पैसे कैसे कमाए: more
Next Article पर्यावरणम् संस्कृत कक्षा 9 शेमुषी पाठ 9 पर्यावरणम् हिन्दी अनुवाद

Follow US

Find US on Social Medias
2.7k Like
547 Follow
1.9k Subscribe
1.2k Follow
Also Read
RRB NTPC Admit Card 2025

RRB NTPC Admit Card 2025: Sarkari Result Link, Release Date, Official Download & CBT 1 Details

RBSE Class 10 download 5 years old paper
राजस्थान बोर्ड कक्षा 11वी की अर्धवार्षिक परीक्षा का टाइम टेबल जारी 2024, RBSE 11th Class Time Table 2024: यहां से डाउनलोड करें
RBSE Class 11th Time Table Download 2024,जिलेवार कक्षा 11वीं वार्षिक परीक्षा समय सारणी डाउनलोड करें-
NEET MDS Results 2024 Download Check scorecard, नीट एमडीएस का रिजल्ट इस तारीख को होगा जारी

Find Us on Socials

Follow US
© SanskritDharaVahni. All Rights Reserved.
  • Home
  • NCERT Books
  • Half Yearly Exam
  • Syllabus
  • Web Story
  • Latest News
adbanner
AdBlock Detected
Our site is an advertising supported site. Please whitelist to support our site.
Okay, I'll Whitelist
Welcome Back!

Sign in to your account