NCERT Solutions for Class 6th Sanskrit Chapter 11 दशम: त्वम् असि Hindi Translation & Question
इस पोस्ट में हमने Sanskrit Class 6th Chapter 11 दशम: त्वम् असि हिंदी अनुवाद में हमने सम्पूर्ण अभ्यास प्रश्न को सरल भाषा में लिखा गया है। हमने Sanskrit Class 6th Ruchira Chapter 11 दशम: त्वम् असि के Questions and Answer बताएं है। इसमें NCERT Class 6th Sanskrit Chapter 11 Notes लिखें है जो इसके नीचे दिए गए हैं।
| 1. | Class 6th All Subjects Solution |
| 2. | Class 6th Sanskrit Solution |
| 3. | Class 6th Hindi Solution |
| 4. | Class 6th English Solution |
| 5. | Class 6th Science Solution |
| 6. | Class 6th Social Science Solution |
| 7. | Class 6th Math Solution |
एकदा दश बालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन्। ते नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत्-अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः ?
हिन्दी अनुवाद:- एक बार दस लड़के नदी में स्नान के लिए गए। उन सभी ने नदी के जल में बहुत समय तक स्नान किया। जब वे तैर कर पार गए। उनके नेता ने पूछा- क्या सभी लड़कों ने नदी पार कर ली है।
English Translation:- Once ten boys went to the river to take bath. All of them bathed in the river water for a long time. When they swam across. Their leader asked- Have all the boys crossed the river?
तदा कश्चित् बालकः अगणयत्-एकः, द्वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्व न अगणयत् । अतः सः अवदत् -नव एव सन्ति। दशमः न अस्ति। अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत् । तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः । ते दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
हिन्दी अनुवाद:- तब कोई लड़का गिनने लगा-एक, दो, तीन, चार, पाँच, छः, सात, आठ, नौ। उसने स्वयं को नहीं गिना । तब उसने कहा-नौ ही हैं। दसवाँ नहीं है। दूसरे लड़कों ने भी पुनः अन्य लड़कों को ही गिना । तब भी नौ ही थे। अतः उन्होंने निश्चय किया कि दसवाँ नदी में डूब गया। वे सब दुःखी और चुपचाप खड़े रहे।
English Translation:- Then a boy started counting-one, two, three, four, five, six, seven, eight, nine. He didn’t count himself. Then he said, “There are only nine. The tenth is not. The other boys again counted the other boys. Even then there were only nine. So they decided that the tenth drowned in the river. They all stood sad and silent.
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत्-बालकाः ! युष्माकं दुःखस्य कारणं किम्? बालकानां नायकः अकथयत्- ‘वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः ‘ इति ।
हिन्दी अनुवादः – तब कोई यात्री वहाँ आया। उसने उन लड़कों को दुःखी देखकर पूछा-लड़को ! तुम किस कारण से दुःखी हो । लड़कों के नेता ने कहा- हम दस लड़के नहाने के लिये आए थे। अब (यहाँ) नौ ही हैं। एक नदी में डूब गया है।
English Translation:- Then a traveler came there. He saw the boys sad and asked, “Boys! Why are you sad? “We had ten boys come for a bath,” said the boys’ leader. Now there are only nine. He has drowned in a river.
पथिकः तान् अगणयत्। तत्र दश बालकाः एव आसन् । सः नायकम् आदिशत् त्वं बालकान् गणय। सः तु नव बालकान् एव अगणयत्। तदा पथिकः अवदत्-दशमः त्वम् असि इति । तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन् ।
हिन्दी अनुवाद:– राहगीर ने उन्हें गिना। वहाँ दस लड़के ही थे। उसने नेता को आदेश दिया- तुम लड़कों को गिनो। उसने पुनः नौ लड़के ही गिने। जब यात्री बोला- दसवें तुम हो। इस प्रकार सुनकर प्रसन्न होकर सभी (लड़के) घर चले गए।
English Translation:- The passerby counted them. There were only ten boys there. He ordered the leader: You count the boys. He again counted only nine boys. When the passenger said: You are the tenth. Thus hearing, all (the boys) went home, pleased.
- उच्चारणं कुरुत (उच्चारण करें-)
पुंल्लिङ्गे स्त्रीलिङ्गे नपुंसकलिङ्गे
एक: एका एकम्
द्वौ द्वे द्वे
त्रयः तिस्र: त्रीणि
चत्वारः चतस्र: चत्वारि
पंच पंच पंच
षट् षट् षट्
सप्त सप्त सप्त
अष्ट अष्ट अष्ट
नव नव नव
दश दश दश
- प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत (प्रश्नों के उत्तर लिखें) –
(क) कति बालकाः स्नानाय अगच्छन् ? (कितने लड़के नहाने के लिए गए ? )
उत्तर दश बालकाः स्नानाय अगच्छन् ।
(ख) ते स्नानाय कुत्र अगच्छन् ? (वे नहाने के लिए कहाँ गए ? )
उत्तर ते स्नानाय नदीम् अगच्छन् ।
(ग) ते कं निश्चयम् अकुर्वन् ? (उन्होंने क्या निश्चय
उत्तर दशमः नद्यां मग्नः इति ते निश्चयम् अकुर्वन् ।
(घ) मार्गे कः अगच्छत् ? (रास्ते में कौन आया ? )
उत्तर मार्गे पथिकः अगच्छत्।
(ङ) पथिकः किम् अवदत् ? (यात्री ने क्या कहा ? )
उत्तर पथिकः अवदत् – दशमः त्वम् असि इति ।
- शुद्धकथनानां समक्षम् (✓) इति अशुद्धकथनानां समक्षं (×) कुरुत (शुद्ध कथनों के सामने (✓) और अशुद्ध कथनों के सामने (x) चिह्न लगाओ ) –
(क) दश बालकाः स्नानाय अगच्छन् ।(✓ )
(ख) सर्वे वाटिकायाम् अभ्रमन् । (× )
(ग) ते वस्तुतः नव बालकाः एव आसन् ।(× )
(घ) बालकः स्वं न अगणयत् ।(✓ )
(ङ) एकः बालकः नद्यां मग्नः ।(×)
(च) ते सुखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् । (× )
(छ) कोऽपि पथिकः न अगच्छत् ।(×)
(ज) नायकः अवदत् – दशमः त्वम् असि इति ।(×)
(झ) ते सर्वे प्रहृष्टाः भूत्वा गृहम् अगच्छन् ।(✓)
- मञ्जूषातः शब्दान् चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत- (मञ्जूषा से शब्दों को चुनकर रिक्तस्थानों की पूर्ति करें – )
गणयित्वा श्रुत्वा दृष्ट्वा, कृत्वा, गृहीत्वा तीर्त्वा
(क) ते बालकाः तीर्त्वा नदियां उत्तीर्णा:।
(ख) पंथिकः बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् ।
(ग) पुस्तकानि गृहीत्वा विद्यालयं गच्छ ।
(घ) पथिकस्य वचनं श्रुत्वा सर्वे प्रमुदिताः गृहम् अगच्छन्।
(ङ) पथिकः बालकान् गणयित्वा अकथयत्- दशमः त्वम् असि ।
(च) मोहनः कार्यं कृत्वा गृहं गच्छति ।
- चित्राणि दृष्ट्वा संख्या लिखत । (चित्रों को देखकर संख्या लिखें)
उत्तरम् – (क) अष्ट कन्दुकानि ।
(ख) त्रिस्रः चटकाः ।
(ग) एक पुस्तकम्।
(घ) द्वौ मयूरौ ।
(ग) द्वे बालिके
(च) षट् ताला:।
(छ) पञ्च कपोता: ।
(ज) दश पत्राणि
