Sanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara Vahini
Notification Show More
Font ResizerAa
  • Home
  • Class 12
  • Class 11
  • Class 10
  • Class 9
  • Class 8
  • Class 7
  • Class 6
  • Class 1-5
  • Grammar
    • Hindi Grammar
    • English Grammar
    • Sanskrit Vyakaran
  • Free Notes
Reading: Ktvatu pratyay In Sanskrit | क्तवतु प्रत्यय के उदाहरण
Share
Sanskrit Dhara VahiniSanskrit Dhara Vahini
Font ResizerAa
  • Home
  • Class 12
  • Class 11
  • Class 10
  • Class 9
  • Class 8
  • Class 7
  • Class 6
  • Class 1-5
  • Grammar
  • Free Notes
Search Class notes, paper ,important question..
  • Classes
    • Class 12
    • Class 11
    • Class 10
    • Class 9
    • Class 8
  • Grammar
    • English Grammar
    • Hindi Vyakaran
    • Sanskrit Vyakaran
  • Latest News
Have an existing account? Sign In
Follow US
© 2022 Foxiz News Network. Ruby Design Company. All Rights Reserved.
Sanskrit Dhara Vahini > Sanskrit Vyakaran > Ktvatu pratyay In Sanskrit | क्तवतु प्रत्यय के उदाहरण
Sanskrit Vyakaran

Ktvatu pratyay In Sanskrit | क्तवतु प्रत्यय के उदाहरण

Share
3 Min Read
SHARE

Ktvatu pratyay In Sanskrit : परिभाषा, प्रयोग और उदाहरण

Ktvatu pratyay In Sanskrit :- आज हम इस ब्लॉग पोस्ट में कृत् प्रत्यय के भेद क्तवतु प्रत्यय पर सम्पूर्ण जानकारी देंगे। क्तवतु प्रत्यय का प्रयोग भूतकाल के अर्थ प्रकट करने के लिए धातुओं के साथ प्रयोग किया जाता है। क्तवतु प्रत्यय से बनने वाले शब्द निष्ठा संज्ञा शब्द कहलाते हैं। संस्कृत में क्तवतु प्रत्यय की परिभाषा, क्तवतु प्रत्यय के उदाहरण और क्तवतु प्रत्यय का प्रयोग कब व कहां किया जाता है। इस चर्चा करेंगे।

Contents
Ktvatu pratyay In Sanskrit : परिभाषा, प्रयोग और उदाहरण क्तवतु प्रत्यय के 50 उदाहरण
Ktvatu pratyay In Sanskrit
Ktvatu pratyay In Sanskrit

क्तवतु प्रत्यय का परिचय
क्तवतु प्रत्यय-जब किसी भी कार्य की समाप्ति होती है तब उसकी समाप्ति का बोध कराने के लिए धातु से क्तवतु होता हैं। अर्थात् इन दोनों प्रत्ययों का प्रयोग भूतकाल अर्थ में होता है।इस प्रत्यय से ‘निष्ठा’ संज्ञा शब्द से कहे जाते हैं। ‘क्तवतु ‘ प्रत्यय का प्रयोग कर्तृवाच्य में होता है। इस प्रत्यय के प्रथम वर्ण की अर्थात् ‘क्’ और अन्तिम वर्ण ‘उ’ की इत्संज्ञा और लोप होता है। केवल ‘तवत्’ शेष रहता है। क्तवतु’ प्रत्ययान्त शब्दों के रूप पुल्लिंग में ‘भगवत्’ के समान, स्त्रीलिंग में ‘नदी’ के समान और नपुंसकलिंग में ‘जगत्’ के समान चलते हैं। जैसे पठ्+क्तवतु = पठितवान्, पठितवती, पठितवत्

क्तवतु प्रत्यय की पहचान

  1. क्तवतु प्रत्यय का प्रयोग भूतकाल के अर्थ में किया जाता है।
  2. इसका प्रयोग कर्तृवाच्य में होता है।
  3. इस प्रत्यय के रुप तीनों लिंगों में चलते हैं।
  4. पहचान:- बनने वाले शब्दों के बीच में:- तव/टव/नव/कव/वव आदि मिलते हैं जहां क्तवतु प्रत्यय होता है।

क्तवतु प्रत्यय के 50 उदाहरण

धातु:प्रत्ययपुल्लिंगस्त्रीलिंगनपुंसकलिंग
अर्च्क्तवतुअर्चितवान्अर्चितवतीअर्चितवत्
पाक्तवतुपीतवान्पीतवतीपीतवत्
आप्क्तवतुआप्तवान्आप्तवतीआप्तवत्
जिक्तवतुजितवान्जितवतीजितवत्
कथ्क्तवतुकथितवान्कथितवतीकथितवत्
कृक्तवतुकृतवान्कृतवतीकृतवत्
श्रुक्तवतुश्रुतवान्श्रुतवतीश्रुतवत्
गम्क्तवतुगतवान्गतवतीगतवत्
पठ्क्तवतुपठितवान्पठितवतीपठितवत्
ज्ञाक्तवतुज्ञातवान्ज्ञातवतीज्ञातवत्
तृप्क्तवतुतृप्तवान्तृप्तवतीतृप्तवत्
त्यज्क्तवतुत्यक्तवान्त्यक्तवतीत्यक्तवत्
भुज्क्तवतुभुक्तवान्भुक्तवतीभुक्तवत्
रक्ष्क्तवतुरक्षितवान्रक्षितवतीरक्षितवत्
रच्क्तवतुरचितवान्रचितवतीरचितवत्
लभ्क्तवतुलब्धवान्लब्धवतीलब्धवत्
शास्क्तवतुशिष्टवान्शिष्टवतीशिष्टवत्
शुभ्क्तवतुशोभितवान्शोभितवतीशोभितवत्
शिक्ष्क्तवतुशिक्षितवान्शिक्षितवतीशिक्षितवत्
स्नाक्तवतुस्नातवान्स्नातवतीस्नातवत्
स्तुक्तवतुस्तुतवान्स्तुतवतीस्तुतवत्
हस्क्तवतुहसितवान्हसितवतीहसितवत्
लिख्क्तवतुलेखितवान्लेखितवतीलेखितवत्
खेल्क्तवतुखेलितवान्खेलितवतीखेलितवत्
ktavatu pratyay ke udhaharn

👉 इन्हें भी देखें या पढ़ें

  1. क्त्वा
  2. तुमुन्
  3. ल्यप्
  4. अनीयर्
  5. शतृ
  6. शानच्
  7. तरप्
  8. तमप्

You Might Also Like

याच् [मॉगना] के धातु रुप || Yach Dhatu ke Roop sanskrit main

वृद्धि संधि (Vriddhi Sandhi) ‘‘वृद्धिरेचि’’ परिभाषा, प्रकार, नियम व उदाहरण

Aniyar Pratyay Sanskrit Mein | अनीयर् प्रत्यय:

हस् धातु के रुप – Has Dhatu ke Roop Sanskrit Main

राम शब्द रूप / Ram Shabd roop

TAGGED:Ktvatu pratyay In SanskritKtvatu pratyay ke udhaharnक्तवतु प्रत्ययक्तवतु प्रत्यय के उदाहरणसंस्कृत में क्तवतु प्रत्यय
Share This Article
Facebook Whatsapp Whatsapp LinkedIn Telegram Email Copy Link
Previous Article आर्यभट्ट Sanskrit Class 8th Chapter 14 आर्यभट Hindi & English अनुवाद
Next Article संस्कृत में दीपावली पर निबंध दीपावली पर संस्कृत में निबंध | Essay on diwali in sanskrit

Follow US

Find US on Social Medias
2.7k Like
547 Follow
1.9k Subscribe
1.2k Follow
Also Read
RRB NTPC Admit Card 2025

RRB NTPC Admit Card 2025: Sarkari Result Link, Release Date, Official Download & CBT 1 Details

RBSE Class 10 download 5 years old paper
राजस्थान बोर्ड कक्षा 11वी की अर्धवार्षिक परीक्षा का टाइम टेबल जारी 2024, RBSE 11th Class Time Table 2024: यहां से डाउनलोड करें
RBSE Class 11th Time Table Download 2024,जिलेवार कक्षा 11वीं वार्षिक परीक्षा समय सारणी डाउनलोड करें-
NEET MDS Results 2024 Download Check scorecard, नीट एमडीएस का रिजल्ट इस तारीख को होगा जारी

Find Us on Socials

Follow US
© SanskritDharaVahni. All Rights Reserved.
  • Home
  • NCERT Books
  • Half Yearly Exam
  • Syllabus
  • Web Story
  • Latest News
adbanner
AdBlock Detected
Our site is an advertising supported site. Please whitelist to support our site.
Okay, I'll Whitelist
Welcome Back!

Sign in to your account